Bugün 21. Yüzyılda İstanbul’da kule deyince aklımıza Maslak’taki kuleler gelir muhtelemen.
Istanbul Boğazı’nın Marmara Denizi’ne yakın kısmında, Salacak açıklarında, küçük bir adanın üstünde Kız Kulesi vardır bir de.
Geçmişi M.Ö 2475 yıllarına kadar uzanır. Ve Üsküdar’da Bizans Devri’nden kalma tek yapıdır.
Bizler Kız Kulesi desek de, bazı Avrupalı tarihçiler buraya, Leander Kulesi der. Derler çünkü Hero ve Leandros isimli iki gencin hüzünlü aşkına tanıklık ettiği içindir. Aşkları Hero’nun kuleden ayrılmasıyla başlar. Durun önce belirtmem gerekir ki; Hero Afrodit’in rahibelerindendir ve aşka yasaklıdır. Yıllar sonra Afrodit’in tapınağında yapılan bir törene katılmak için kuleden ayrılır. Aşk tesadüfleri sever ya; törende Leandros ile karşılaşır. Ve orada birbirlerine aşık olurlar. Evet, bu yıldırım aşktır ve gece aşklarını kulede kutsarlar. Bundan sonraki gecelerde de Leandros her gece kuleye gelecektir.
Leandros kuleye her gece yüzerek gelmektedir ve Hero onun için feneri yakmaktadır. Gecelerden bir gece fırtına olmasına rağmen yine kuleye gitmek üzere yüzmeye başlar. Hero’da feneri yakmıştır. Fakat fırtına feneri söndürür. Karanlıkta yolunu kaybeden Leandros boğazın sılarına gömülür. Sevgilisinin öldüğünü gören Hero dayanamaz, boğazın sularına kendisini bırakır.
Kızkulesini bildim bileli öğrendiğim efsane ise şöyledir: vakti zamanında kralın birine, güzeller güzeli kızının on sekiz yaşına geldiğinde yılan tarafından sokularak öleceği söylenir kahinler tarafından. Kral bunun üzerine, yılanın denizin ortasındaki bir adaya gelmeyeceğini düşünerek bu kuleyi inşa ettirir. Kızını da buraya yerleştirir. Yiyecek içecek de sepet içinde kayıkla gönderilir. Bir gün bir sepet üzümün yanında bir de yılan vardır. Prensesin tenine süzülerek zehrini boşaltır. Kahinin kehaneti gerçekleşmiştir.
Kız kulesi var olduğundan beri belki her insanın oraya dair farklı düşler kurmasına neden olmuştur. En etkili düşleri kuranlar efsaneleşmiştir. Güzel ve mutsuz padişah kral kızlarının hazin öyküsü, yoksul sıradan ve belki de çirkin sayılabilecek insanlara, parayla, mevkiyle güzellikle mutluluğun mümkün olmayacağını fısıldamıştır ,Salacak açıklarından. Yüreklere su serpilmiştir belki. Evet yoksuluz, evet sıradanız ama… işte öyle bişey demişlerdir belki. Ulaşılmayan ütopik bir durumdur belki mutluluk. Ne kralın kızı, ne fakirin kızı! Ne de ruhaniyete teslim olmuş rahibe…
Evliya çelebi ise şöyle tanımlar kuleyi: Deniz içinde karadan bir ok atımı uzak, dört köşe, sanatkarene yapılmış bir yüksek kuledir. Yüksekliği tam seksen arşındır. Sathı mesehası iki yüz adımdır. Iki taraftan yerde kapısı vardır.
Ada ilk olarak Yunan döneminde bir mezara ev sahipliği yapmıştır. Bilinmez orada kim olduğu ve neden yattığı. Bizans dönemine gelindiğinde ise gümrük istasyonu olarak kullanılmış. Osmanlı’ya gelindiğinde gösteri platformundan, savunma kalesine, sürgün istasyonundan, karantina odasına kadar bir çok işlevi olmuş.
Kız kulesi bi zamanlar, Boğazdan geçen gemilerden vergi almak amacıyla, kule ile Avrupa Yakası boyunca büyük bir zincir çekilmiş ve gemilerin Anadolu Yakası ile Kız kulesi arasından geçişine ( o zamanlarda gemi boyutları küçük olduğu için geçebilmekteydi) izin verilmiştir. Bir süre sonra Kule, zinciri taşıyamamış ve Avrupa Yakasına doğru yıkılmış. Kuleden suyun içine bakıldığında yıkıntıları görülmektedir.
Bugün görülen kulenin temelleri ve alt katın önemli kısımları Fatih devri yapısıdır. Kulenin etrafındaki sahanlık geniş kaplanmıştır. Üstündeki madalyon halindeki bir mermer levhada, kuleye şimdiki şeklini veren Sultan II. Mahmut’un, Hattat Rasim’in kaleminden çıkmış 1832 tarihli bir tuğrası vardır. Kulenin Eminönü tarafı daha geniş olup, burada bir de sarnıç vardır.
Geceleri gemilere selam vererek yollarını kaybetmemelerini sağlamıştır.
Kule ancak 2000 yılında restore edilmiş ve çatal bıçaklarla midelere servis yapmaya başlamıştır aynı zamanda. Kız kulesine ulaşım Salacak ve Ortaköy’den sandallarla yapılmaktadır.
Şehr-i İstanbul’un en güzel, en nadide tarihi eserlerinden biridir…
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder